Sau ngày Tết Nguyên đán, thì Rằm tháng Giêng hay Tết Nguyên Tiêu được xem là một trong những dịp lễ rất quan trọng trong năm, luôn được người Việt coi trọng và thực hiện chu đáo. Vào ngày này, để cầu may mắn và an lành cho bản thân và gia đình, người dân sẽ cùng nhau đi chùa và chuẩn bị mâm cúng thịnh soạn. Vậy Rằm tháng Giêng có ý nghĩa như thế nào? Cần chuẩn bị những gì để mâm cỗ cúng rằm này được đầy đủ nhất? Hãy cùng BC News tìm hiểu kỹ hơn qua bài viết dưới đây!
1. Nguồn gốc của ngày Rằm tháng Giêng
Rằm tháng Giêng, hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu, là ngày lễ có nguồn gốc từ Trung Quốc, diễn ra vào ngày 14 và 15 tháng Giêng Âm lịch. Về nguồn gốc của ngày lễ này, nhiều tài liệu cho thấy ngày lễ này được bắt nguồn từ thời Tây Hán.
Câu chuyện được bắt đầu khi ở trong cung, vào mỗi dịp tết đến xuân về, các cung nữ đều rất nhớ nhà nhưng lại không thể xuất cung để về thăm gia đình. Lúc này, một trong những viên sủng thần của Hán Vũ Đế – Đông Phương Sóc, đã rất cảm động trước tấm lòng của các cung nữ và mong muốn giúp đỡ. Vì thế, ông đã tung tin rằng thành Trường An sẽ bị Hỏa thần thiêu rụi. Sau đó ông đưa ra kế sách để vua và hoàng tộc ra bên ngoài cung lánh nạn, còn trong cung thì treo đầy lồng đèn, giả cảnh lửa cháy nhằm đánh lừa Hỏa thần.
Hán Vũ Đế đã chấp nhận kế sách này. Và cũng từ đó, hằng năm mỗi khi vào ngày này, nhà nhà đều bắt đầu treo đèn lồng. Sau nhiều thế hệ, phong tục này đã được lưu truyền rộng rãi, lan rộng đến Việt Nam. Tuy nhiên, vì hai nước có văn hóa khác nhau, nên Rằm tháng Giêng tại nước ta có sự khác biệt so với bên Trung Quốc.
Rằm tháng Giêng – Tết Nguyên Tiêu có nguồn gốc từ Trung Quốc
2. Ý nghĩa của ngày Rằm tháng Giêng
Ý nghĩa thực tế của Rằm tháng Giêng đã được lưu truyền rất nhiều hiện nay trong xã hội. Đây là đêm rằm đầu tiên của năm mới. Về ý nghĩa tên “Tết Trung Nguyên, chữ “Nguyên” có nghĩa là thứ nhất, còn chữ “Tiêu” có nghĩa là đêm. Ngoài ra, nhằm phân biệt với 2 ngày rằm khác là Tết Trung Nguyên (rằm tháng 7) và Tết Hạ Nguyên (rằm tháng 10), ngày lễ này còn được gọi với một cái tên nữa là Tết Thượng Nguyên,
Đối với Phật giáo, ngày này cũng là một dịp rất quan trọng, nổi tiếng với câu nói “Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng giêng” và câu nói “Lễ Phật quanh năm không bằng ngày Rằm tháng giêng”.
Vào ngày này, các gia đình thường cùng nhau đi chùa, hoặc bày mâm cỗ cúng gia tiên tại nhà để tỏ lòng thành kính với tổ tiên, Thổ Công, thần tài, đồng thời cầu mong may mắn và phước lành cho bản thân và gia đình.
Ý nghĩa của ngày Rằm tháng Giêng đã được lưu truyền rất nhiều hiện nay trong xã hội
3. Sự khác nhau giữa Rằm tháng Giêng của Việt Nam và Trung Quốc
Tuy ngày lễ này được du nhập từ Trung Quốc, nhưng đã có sự biến hóa thay đổi để phù hợp hơn với phong tục tập quán truyền thống của Việt Nam.
Đối với người Trung Quốc, đây là một lễ hội hoa đăng, là lúc họ cùng nhau thả đèn lồng để cầu nguyện cho năm mới bình an. Trong khi đó, ở Việt Nam, đây sẽ là lúc các Phật tử khắp nơi kéo đến đi chùa lễ Phật hoặc nấu cỗ cúng nhằm cầu mong gia đình mình được bình an.
Các ngôi chùa lúc này cũng thường tổ chức Đàn Dược sư, tụng kinh dược sư trong suốt tháng Giêng Âm lịch. Đồng thời kêu gọi các Phật tử cùng nhau tụng niệm, cầu mong phước lành đến mọi người, mọi nhà.
4. Cách chuẩn bị mâm cỗ đầy đủ để cúng Rằm
Để cúng rằm tháng Giêng, các bạn sẽ cần tiến hành dọn dẹp bàn thờ cẩn thận. Cùng với đó là chuẩn bị 1 mâm cỗ cúng Phật cùng 1 mâm cỗ cúng gia tiên, chú ý không làm đổ vỡ. Về các mâm cỗ cúng, nên chuẩn bị như sau:
4.1. Mâm cỗ cúng Phật
Một mâm cỗ cúng Phật đầy đủ thông thường sẽ bao gồm: chè xôi, hoa quả, kèm theo các món canh, món đậu, món xào. Ngoài ra, mọi người có thể thêm vào món chè trôi nước với mong muốn để cả năm được diễn ra trôi chảy, hạnh phúc tròn đầy. Chú ý rằng, mâm cỗ cúng Phật luôn phải có đủ màu sắc để tượng trưng cho Ngũ hành.
Mâm cỗ cúng Phật luôn phải có đủ màu sắc để tượng trưng cho Ngũ hành
4.2. Mâm cỗ cúng gia Tiên
Những mâm cỗ cúng gia tiên được làm vào ngày Rằm tháng Giêng thường là các món mặn, gồm 4 bát và 6 đĩa (cũng có thể thêm nhiều món hơn).
- 4 bát bao gồm: măng ninh, bát miến, bát bóng, bát bún.
- 6 đĩa bao gồm: thịt gà hoặc thịt lợn, nem thính hoặc đĩa xào, dưa muối, giò hoặc chả, đĩa xôi hoặc bánh chưng, và cuối cùng là bát nước chấm.
Đặc biệt, theo phong tục truyền thống, người Việt thường cúng rằm vào buổi trưa. Tuy nhiên, do công việc bận rộn nên hiện nay nhiều gia đình sẽ thực hiện cúng vào buổi tối. Chú ý rằng, dù chọn giờ cúng vào lúc nào, hay mâm cúng ít hay nhiều, thì tấm lòng thành tâm vẫn luôn yếu tố quan trọng nhất để giúp tâm nguyện được chứng giám.
Cỗ cúng gia tiên thường là các món mặn
5. Một số lưu ý khi cúng rằm tháng Giêng
Rằm tháng Giêng là một trong những dịp rằm lớn nhất trong năm. Do đó, khi chuẩn bị mâm cơm cúng, mọi người nên lưu ý kỹ lưỡng để không xảy ra sai sót. Chú ý không được cúng bằng các loại hoa quả giả, đầu lợn, hay các món chay giả mặn.
Ngoài ra, trong ngày rằm người Việt còn có một số điều kiêng kỵ cần chú ý sau:
- Không để thùng gạo cạn đáy: Người xưa luôn quan niệm rằng, nếu đầu năm mà thùng gạo trong nhà lại cạn đáy thì quanh năm sẽ bị đói kém.
- Kiêng câu cá: Trong dân gian quan niệm rằng nếu đi câu cá vào ngày trăng tròn sẽ dễ mang đến vận đen và những xui rủi khác.
- Kiêng nói tục, chửi bậy: Nếu trong ngày rằm mà lại nói tục chửi bậy sẽ mang đến rất nhiều thị phi.
Một số điều cần lưu ý trong ngày Rằm tháng Giêng
Vậy là trên đây, BC News đã chia sẻ đầy đủ những thông tin chi tiết về ý nghĩa của ngày Rằm tháng Giêng, cũng như cách chuẩn bị mâm cỗ cúng cho ngày này. Vì đây là một dịp lễ lớn của người Việt nên các bạn đừng quên chuẩn bị một mâm cỗ cúng thật đầy đủ để cầu may mắn và phước lành cho bản thân trong năm mới nhé!